Wyobraźcie sobie, że żyjecie w kraju, w którym panuje dyktatura, a za rozbawianie ludzi możecie trafić do więzienia. W 1989 roku dokładnie w takim środowisku rozpoczęła się historia Murmuyo, a właściwie Christiana Casanovy. Murmuyo od blisko 30 lat rozbawia ludzi na ulicy. Jego show często kontrowersyjne zawsze wzbudza pozytywne emocje u publiki. Murmuyo rozdaje publiczności zakupy, które przed chwilą wyciągnął z przejeżdżającego samochodu. Albo wchodzi przez otwarte okna do mieszkań nieznajomych ludzi. Nie chcę zdradzać więcej. No może jeszcze tyle, że zawsze zaskarbia sobie sympatię widzów i nieprzypadkowo jest jednym z najbardziej znanych klaunów na świecie.
Podczas festiwalu OFCA mieliśmy okazję porozmawiać z naszym bohaterem o edukacji. A główne pytanie, na jakie chcieliśmy odpowiedzieć, to: po jakiej szkole zostać cyrkowcem? Poniższy tekst jest efektem naszej rozmowy i próby znalezienia odpowiedzi na to pytanie.
Chcę zostać cyrkowcem, od czego zacząć? Według naszego artysty musisz zacząć od zdefiniowania siebie. To nie jest coś, czego można nauczyć się tak jak budowania mostów, czy prowadzenia samochodu. W pierwszym przypadku możesz przeczytać książki akademickie, obejrzeć wykłady i pod okiem nauczyciela wykonać pierwszy projekt. Może nie od razu będzie to most, który połączy dwa kraje nad cieśniną jak Most nad Sundem łączący Szwecję z Danią, ale akademicka wiedza pozwoli na dużo. W drugm przypadku z pomocą instruktora pokonujesz pierwsze kilometry by po chwili nieświadomie wykonywać w samochodzie te same ruchy, co miliony ludzi. Najpierw pierwsza samodzielna jazda jest stresująca, a później potrafimy jednocześnie pić kawę, jeść hot-doga, rozmawiać ze znajomym przez telefon i jeszcze włączyć spryskiwacz. W profesji klauna sytuacja wygląda zdecydowanie inaczej. Owszem nauczyciel, pomysły, wskazówki są przydatne, ale najważniejsza jest Twoja umiejętność obserwacji. Murmuyo mówi, że to, jakim jesteś klaunem pochodzi z Twojej duszy i musi być w stu procentach autentyczne. To jak dużo jesteś w stanie zobaczyć dookoła siebie, wśród przedmiotów, środowiska i ludzi. Nie jest możliwe, aby dokładnie wytłumaczyć krok po kroku jak namalować obraz, napisać piosenkę, czy zrobić show. Można nauczyć się jak zrobić kopię, ale oryginał zawsze pochodzi bezpośrednio od artysty. Jego natchnienia, obserwacji, idei. W przypadku klauna schemat to tylko mała część całej pracy, większość to umiejętność spontanicznego reagowania.
Nikt nie da Ci gotowej idei, tę musisz znaleźć sam – Murmuyo.
Czy zatem do wszystkiego muszę dochodzić samemu? Nie wydaje się to ani optymalne ani łatwe. I nie jest wskazane. Samemu powinniśmy zdecydować o tym, jakim artystą będziemy. Podczas swojego show wykorzystujemy jednak dużo umiejętności i narzędzi, których możemy nauczyć się od innych – uważa Christian. Wśród nich można wyróżnić komunikację, aktorstwo, kostiumy, make up, muzykę, czy setki rekwizytów.
Bez problemu można się nauczyć jak być wesołym, smutnym albo złym klaunem – Murmuyo
Na końcu jest jednak cyrkowiec, który chociaż używa takich samych elementów jak inni, jest jedyny w swoim rodzaju. Jak każdy artysta. Dziesiątki godzin spędzone na różnych tutorialach, czy tysiące dolarów wydane na rekwizyty nie wystarczą, jeśli nie zdefiniujesz siebie. Rekwizyty, muzyka, strój, aktorstwo to tylko narzędzia do wykorzystania. Jak to zrobisz zależy od Ciebie. To, po jakiej szkole będę to wiedział?
W 1989 roku Murmuyo wyszedł na ulicę po szkole… życia. Został jednym z najpopularniejszych klaunów mimo tego, że nie skończył żadnej szkoły bezpośrednio z tym związanej. Od początku uważał, że nic nie zapewni mu takiego rozwoju jak nieustanne stawanie sobie nowych wyzwań. A jego szkołą są jego własne doświadczenia. Jego przedstawienia mają pewną strukturę i wymagają przygotowania, chociaż w znacznej większości ich przebieg i reakcje są spontaniczne. Czasami pewne wydarzenia, które nie były planowane dołączają do stałego repertuaru artysty (pewnie kojarzycie lanie wodą…). Wyobraź sobie, że do ronda podjeżdża czarna Wołga, Murmuyo zatrzymuje ją i podchodzi do kierowcy, któremu każe wyjść z auta. Ten rzeczywiście otwiera drzwi, ale jednocześnie sięga do wewnętrznej kieszeni marynarki, z której wyciąga pistolet. I strzela do Murmuyo… wodą:) Chociaż to nigdy się nie wydarzyło (chyba), to podobnych sytuacji w każdym show zdarza się kilka. Nie da się do nich przygotować w żadnej szkole. No może w jednej – szkole życia.
Zaczynając naszą rozmowę z Murmuyo chcieliśmy się dowiedzieć po jakiej szkole zostać cyrkowcem. Rozmowa miała być jednak naturalna i nie chcieliśmy niczego udowadniać na siłę. Z tego też powodu większość dyskusji dotyczy bezpośrednio tego, w czym Murmuyo czuje się najlepiej, czyli profesji klauna. Wywiad chcieliśmy przeprowadzić z tego względu, że większość młodych ludzi uważa, że zawód wybiera się idąc do szkoły zawodowej lub na studia. Jednak jest wiele profesji, do których niemożliwe lub bardzo trudne jest przygotowanie się tradycyjną ścieżką edukacyjną. Co raz więcej osób wykonuje także różne zawody bez wcześniejszej wieloletniej uczelnianej edukacji w tym kierunku. Skoro jest to możliwe chcemy bezpośrednio dzięki takim osobom pokazać jak.
Na świecie istnieją szkoły, szkolenia i warsztaty, które pomagają nabyć pomocne umiejętności. Również w Polsce znajdziemy takie możliwości, na przykład: Państwowa Szkoła Sztuki Cyrkowej albo warsztaty improwizacji organizowane często przez członków kabaretów improwizowanych. Korzystając z sugestii Murmuyo, z którymi w pełni się zgadzamy musimy pamiętać, że nabędziemy tam umiejętności, ale artystów musimy w sobie zdefiniować samodzielnie.
Na koniec jeszcze jedno przemyślenia od Mateusza, czyli współautora wywiadu.
Uważam, że można zadawać o wiele lepsze pytanie dzieciom niż: kim chciałbyś zostać w przyszłości. Jest ono bowiem dość wąskie i trudno wtedy wyjść poza schematy. Ponadto wcale nie gwarantuje dobrego życia. O wiele lepszym pytaniem jest: jak chciałbyś żyć, jaka jest wizja Twojego udanego życia? Odpowiedź na to pytanie daje dużo więcej opcji wyboru i umożliwia edukowanie się na zdecydowanie więcej sposobów. A w 2018 roku tych możliwości mamy bardzo dużo.
Do zobaczenia na OFCY w 2019 roku!
Przepytywany: Christian Casanova – Murmuyo
Tłumaczenie na żywo: Enrique Sancho Pereg
Dociekliwi: Ewa Bilewicz, Mateusz Góra